10. Toán Tử - Operator

Chúng ta quay lại để tiếp tục với câu chuyện tưởng tượng một tình huống thực tế. Trước hết nhắc lại là chúng ta cần một chương trình:

-Hỏi tên khách.
-Hỏi số tiền tiết kiệm mỗi tháng của khách.
-Hỏi số năm khách đã gửi tiết kiệm.
-Tính ra tổng số tiền hiện tại khách có bằng cách nhân số tiền tiết kiệm mỗi tháng cho 12 sau đó nhân với số năm gửi tiết kiệm.
-In ra kết quả: Nguyễn Văn A, tổng số tiền tiết kiệm là 123456789 đồng...

Chúng ta sẽ thử "mần" luôn với chương trình tào lao của chúng ta. Cho đến giờ diện mạo của "em ấy" đã thay đổi đáng kể, chúng ta chỉ "tô son trét phấn" cho em ấy mà không hề xóa đi bất cứ cái gì. Chúng tôi hy vọng mỗi khi bạn "vọc" lại chương trình tào lao này, bạn sẽ nhớ lại mọi thứ đã đọc qua.

Đây là chương trình tào lao phiên bản C++ cho đến lúc này

#include <iostream>
#include <iomanip>

using namespace std;

int main(){
    int a = 123;
    long long b = 1234567890;
    float c = 2.3456;
    double d = 2.3456789;
    char kitu = 'A';
    bool check = true;
    cout << "Gia tri cua a : " << a << endl;
    cout << "Gia tri cua b : " << b << endl;
    cout << "Gia tri cua c : " << c << endl;
    cout << "Gia tri cua d : " << d << endl;
    cout << "Gia tri cua kitu : " << kitu << endl;
    cout << "Gia tri cua check : " << check << endl;
    cout << "Gia tri cua check : " << boolalpha << check << endl;
    cout << "Gia tri cua c : " << fixed << setprecision(2) << c << endl;
    cout << "Gia tri cua d : " << fixed << setprecision(4) << d << endl;
    cout << setw(12) << setfill('0') << a << endl;
    cout << setw(12) << setfill(' ') << "Dat Viet" << endl;
    cout << "Nhap gia tri cho a : ";
    cin >> a;
    cout << "Gia tri a vua nhap la : " << a << endl;
}

• Chúng ta tạm coi tên của một ai đó chỉ là 1 kí tự như A,B, hoặc C...Thực tế chuỗi string trong C++ hoàn hảo và dễ sử dụng hơn chuỗi ký tự trong C, nhưng tạm thời trong phần này chúng ta chưa bàn tới.

•     Chúng ta sẽ thêm một biến char Ten;

•     Sửa dòng lệnh  cout << "Nhap gia tri cho a : "; thành  cout << "Nhap tên của bạn, chỉ một chữ A,B,C :  "<< endl;

•     Scin >> a; thành cin >> Ten;

•     Sửa dòng lệnh cout << "Gia tri a vua nhap la : " << a << endl; thành cout << "Ten ban la : " << Ten << endl;

Chương trình sẽ...tào lao như sau:

#include <iostream>
#include <iomanip>

using namespace std;

int main(){
    int a = 123;
    long long b = 1234567890;
    float c = 2.3456;
    double d = 2.3456789;
    char kitu= 'A';
    char Ten;
    bool check = true;
    cout << "Gia tri cua a : " << a << endl;
    cout << "Gia tri cua b : " << b << endl;
    cout << "Gia tri cua c : " << c << endl;
    cout << "Gia tri cua d : " << d << endl;
    cout << "Gia tri cua kitu : " << kitu << endl;
    cout << "Gia tri cua check : " << check << endl;
    cout << "Gia tri cua check : " << boolalpha << check << endl;
    cout << "Gia tri cua c : " << fixed << setprecision(2) << c << endl;
    cout << "Gia tri cua d : " << fixed << setprecision(4) << d << endl;
    cout << setw(12) << setfill('0') << a << endl;
    cout << setw(12) << setfill(' ') << "Dat Viet" << endl;
    cout << "Nhap tên của bạn, chỉ một chữ A,B,C :  "<< endl;
    cin >> Ten;
    cout << "Ten ban la : " << Ten << endl;
}

Bấm Run để chạy chương trình. Lưu ý chúng ta vẫn sử dụng IDE online

Chúng tôi mong bạn thực hiện tất cả những bước đơn giản và...tào lao này nhằm mục đích không tào lao chút nào đó là quen thuộc, quen tay, nhớ các câu lệnh, cấu trúc...của các ngôn ngữ lập trình.

Bây giờ ta cần thêm hai biến: số tiền tiết kiệm hàng tháng và số năm gửi tiết kiệm.

Cả hai đều là những con số mà ta có thể sử dụng kiểu dữ liệu int để biểu thị, cả hai đều chưa khởi tạo giá trị.

Sau đó chúng ta cần một biến để lưu giữ tổng số tiền tiết kiệm. Tạm thời ta sẽ giả sử rằng không quá 2 tỷ đồng, và vì vậy sẽ sử dụng kiểu dữ liệu int.

int soTien;

int soNam;

int  tongSoTien;

 

Tạm thời chưa tính toán, chúng ta bấm Run để chạy thử. Mọi việc đều ổn! Chúng tôi muốn bạn tạo thành thói quen luôn chạy thử từng công đoạn, như vậy sẽ dễ dàng tìm ra lỗi. 

Để tính tổng số tiền tiết kiệm, với kiến thức toán bình thường ta sẽ lấy (Số tiền hàng tháng x 12) x Số năm tiết kiệm.
Ta có:

tongSoTien = (soTien x 12) x soNam;

Thử thêm công thức trên vào chương trình tào lao. Bấm Run chạy sẽ thấy bị lỗi. Trình biên dịch không hiểu dấu nhân (x) ta nhập vào là gì, nó sẽ nghĩ rằng đó là một ký tự x. Chúng ta cần những toán tử đặc biệt.
Ở đây chúng ta cần toán tử * thay vì dấu x
 

Sau khi thay dấu x bằng *, bấm Run để chạy chương trình, mọi thứ đã ổn.

 

 

 

Chương trình lúc này sẽ như sau:

#include <iostream>
#include <iomanip>

using namespace std;

int main(){
    int a = 123;
    int soTien;
    int soNam;
    int  tongSoTien;
    long long b = 1234567890;
    float c = 2.3456;
    double d = 2.3456789;
    char kitu= 'A';
    char Ten;
    bool check = true;
    cout << "Gia tri cua a : " << a << endl;
    cout << "Gia tri cua b : " << b << endl;
    cout << "Gia tri cua c : " << c << endl;
    cout << "Gia tri cua d : " << d << endl;
    cout << "Gia tri cua kitu : " << kitu << endl;
    cout << "Gia tri cua check : " << check << endl;
    cout << "Gia tri cua check : " << boolalpha << check << endl;
    cout << "Gia tri cua c : " << fixed << setprecision(2) << c << endl;
    cout << "Gia tri cua d : " << fixed << setprecision(4) << d << endl;
    cout << setw(12) << setfill('0') << a << endl;
    cout << setw(12) << setfill(' ') << "Dat Viet" << endl;
    cout << "Nhap tên của bạn, chỉ một chữ A,B,C :  "<< endl;
    cin >> Ten;
    cout << "Ten ban la : " << Ten << endl;
    tongSoTien = (soTien * 12) * soNam;
}

Bây giờ chúng ta sẽ cần hỏi người sử dụng số tiền gửi hàng tháng và số năm họ tiết kiệm.

Chúng ta cần thêm lệnh cout và cin để làm việc đó

    cout << "Nhap so tien gui hang thang :  "<< endl;
    cin >> soTien;
    cout << "Nhap so nam tiet kiem :  "<< endl;
    cin >> soNam;

Bây giờ chương trình sẽ thế này:

 

#include <iostream>
#include <iomanip>

using namespace std;

int main(){
    int a = 123;
    int soTien;
    int soNam;
    int  tongSoTien;
    long long b = 1234567890;
    float c = 2.3456;
    double d = 2.3456789;
    char kitu= 'A';
    char Ten;
    bool check = true;
    cout << "Gia tri cua a : " << a << endl;
    cout << "Gia tri cua b : " << b << endl;
    cout << "Gia tri cua c : " << c << endl;
    cout << "Gia tri cua d : " << d << endl;
    cout << "Gia tri cua kitu : " << kitu << endl;
    cout << "Gia tri cua check : " << check << endl;
    cout << "Gia tri cua check : " << boolalpha << check << endl;
    cout << "Gia tri cua c : " << fixed << setprecision(2) << c << endl;
    cout << "Gia tri cua d : " << fixed << setprecision(4) << d << endl;
    cout << setw(12) << setfill('0') << a << endl;
    cout << setw(12) << setfill(' ') << "Dat Viet" << endl;
    cout << "Nhap tên của bạn, chỉ một chữ A,B,C :  "<< endl;
    cin >> Ten;
    cout << "Ten ban la : " << Ten << endl;
    cout << "Nhap so tien gui hang thang :  "<< endl;
    cin >> soTien;
    cout << "Nhap so nam tiet kiem :  "<< endl;
    cin >> soNam;
    tongSoTien = (soTien * 12) * soNam;
    

}

 

Bấm Run để chạy chương trình:

 

 

Cuối cùng, chúng ta chỉ cần in kết quả ra mà thôi.

Ta thêm dòng lệnh cout sau:

cout << "Xin chao, " << Ten << ". Sau " << soNam << " nam tich luy. Ban da tiet kiem dươc tong so tien là: " << tongSoTien << endl;

Đây là code của chương trình cho đến lúc này:

 

 #include <iostream>
#include <iomanip>

using namespace std;

int main(){
    int a = 123;
    int soTien;
    int soNam;
    int  tongSoTien;
    long long b = 1234567890;
    float c = 2.3456;
    double d = 2.3456789;
    char kitu= 'A';
    char Ten;
    bool check = true;
    cout << "Gia tri cua a : " << a << endl;
    cout << "Gia tri cua b : " << b << endl;
    cout << "Gia tri cua c : " << c << endl;
    cout << "Gia tri cua d : " << d << endl;
    cout << "Gia tri cua kitu : " << kitu << endl;
    cout << "Gia tri cua check : " << check << endl;
    cout << "Gia tri cua check : " << boolalpha << check << endl;
    cout << "Gia tri cua c : " << fixed << setprecision(2) << c << endl;
    cout << "Gia tri cua d : " << fixed << setprecision(4) << d << endl;
    cout << setw(12) << setfill('0') << a << endl;
    cout << setw(12) << setfill(' ') << "Dat Viet" << endl;
    cout << "Nhap tên của bạn, chỉ một chữ A,B,C :  "<< endl;
    cin >> Ten;
    cout << "Ten ban la : " << Ten << endl;
    cout << "Nhap so tien gui hang thang :  "<< endl;
    cin >> soTien;
    cout << "Nhap so nam tiet kiem :  "<< endl;
    cin >> soNam;
    tongSoTien = (soTien * 12) * soNam;
    cout << "Xin chao, " << Ten << ". Sau " << soNam << " nam tich luy. Ban da tiet kiem dươc tong so tien là: " << tongSoTien << endl;

    

}

 

Bấm Run để chạy thử, mọi thứ hoàn hảo!

 

 

Chương trình tào lao phiên bản C++ của chúng ta hiện tại rõ ràng chưa hoàn chỉnh, không thể nhập tên đầy đủ, số tiền cũng nhỏ, nhưng chúng ta đang thảo luận về toán tử, ví dụ chỉ để chúng ta hiểu rõ mọi chuyện mà thôi.

Toán tử trong C++ là những ký hiệu hoặc biểu tượng được sử dụng để thực hiện một phép tính hoặc chức năng nào đó. Ngôn ngữ lập trình C++ cung cấp các dạng toán tử sau:

•     Toán tử số học.
•     Toán tử so sánh.
•     Toán tử logic.
•     Toán tử tăng giảm.
•     Toán tử gán.
•     Toán Tử Điều Kiện (3 Ngôi).

Chúng ta sẽ bàn tiếp về toán tử trong phần tiếp theo.

 

Phần tiếp theo

Phần trước